Aan de Rijksakademie is het begrip 'Prix de Rome' verbonden. Dit begrip komt nergens in de wet voor (in art. 16 spreekt men van 'prijskampen') en evenmin in het reglement van de Academie waarin, onder het hoofdstuk 'van de wedstrijden', het verloop van de 'Prix de Rome' minutieus was vastgelegd. *  Tot de prijskamp werden leerlingen toegelaten die met goed gevolg het eindexamen aan de Rijksakademie hadden afgelegd. Men kon deelnemen aan de wedstrijd in de beeldhouwkunst, de schilderkunst of de graveerkunst. Hoewel de bouwkunst niet aan de Rijksakademie werd gedoceerd, konden zij die hieraan wilden deelnemen dit doen. In de praktijk hadden deze deelnemers al een opleiding tot architect achter de rug. * 

Alhoewel de wet ruimere mogelijkheden toestond was het praktijk dat de bedoelde wedstrijden elkaar jaarlijks in de navolgende volgorde afwisselden: schilderkunst, beeldhouwkunst gecombineerd met graveerkunst en tenslotte de schone bouwkunst. Een oproep in de Nederlandse Staatscourant maakte eventuele deelnemers op de prijskamp attent. Aan de wedstrijd ging een proefkamp vooraf die bedoeld was als voorselectie. De mededingers werd bij lot een afzonderlijk lokaal toegewezen. Hier dienden zij, binnen de toegestane tijd, een schets, compositie of ontwerp te vervaardigen naar opgegeven onderwerp. De tweede opdracht bestond uit het vervaardigen van een werkstuk naar naakt model (schilderen en beeldhouwen), een technische proeve (grafische kunsten), dan wel het vervaardigen van bouwkundige tekeningen naar opgegeven ontwerp (schone bouwkunst). De jury selecteerde maximaal vier mededingers die tot de eindkamp werden toegelaten. De jury bestond zowel bij de proef- als de eindkamp uit 5 leden, waarvan drie kunstenaar behoorden te zijn. Lid en voorzitter van de jury was de directeur van de Academie; lid en secretaris van de jury was de oudste hoogleraar van de Academie in wiens vak de wedstrijd gehouden werd. Beslissingen werden genomen bij meerderheid van stemmen. Bij staking der stemmen viel het oordeel in het nadeel van de belanghebbende uit.

Mededingers die tot de eindkamp waren toegelaten werden geacht, naar een op te geven onderwerp dat doorgaans aan de antieke of bijbelse geschiedenis werd ontleend, een figuurschilderij in olieverf (schilderkunst), een beeldengroep of reliëf (beeldhouwkunst), één of meer gravures in koper, hout of steen (grafische kunsten), dan wel een ontwerp van een monumentaal gebouw (schone bouwkunst) te vervaardigen. Evenals bij de proefkamp werd de voor de mededingers bij lot een afzonderlijk lokaal toegewezen. Het onderwerp werd door de voorzitter van de jury in gesloten couvert aan de mededingers overhandigd. Van dit werkstuk diende een schets te worden gemaakt. Gedurende het ontwerpen van de schets werd niemand tot de mededinger toegelaten en mocht deze het toegewezen lokaal niet verlaten. De schets werd door de directeur, in tegenwoordigheid van degene die deze had vervaardigd, gewaarmerkt en diende als grondslag voor het, hierna te vervaardigen, definitieve werkstuk. Dit werkstuk diende te voldoen aan vooraf bepaalde voorschriften en afmetingen, moest binnen een gestelde termijn worden voltooid en mocht niet in sterke mate afwijken van de oorspronkelijke schets.

Na het afronden van de werkstukken gaf de jury een met redenen omkleed verslag omtrent de uitkomst van de wedstrijd, waarin de winnaars van de gouden en de zilveren erepenning werden aangewezen. Dit verslag werd aan de minister gezonden en door tussenkomst van de Commissie van Toezicht van een gemotiveerde aanbeveling voorzien. Na toekenning van de erepenning(en) werden de in de wedstrijd geleverde werken openlijk tentoongesteld. De met de gouden erepenning bekroonde werken bleven eigendom van de Academie. *