Uw zoekacties: Seijst, 2009; p. 76

Seijst ( Gemeentearchief Zeist )

beacon
1  records
 
 
9003-39 Seijst
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
Seijst, 2009; p. 76
Titel:
Seijst
Beheerder:
Zeister Historisch Genootschap
Jaar:
2009
Pagina:
76
Is onderdeel van:
strikt noodza kelijk. De watertoren in Zeist deed tot in het begin van de éénentwintigste eeuw dienst. Toen in 1976 trichloorethyleen, een ontvettingsmiddel dat door de me- taalwarenindustrie (zoa ls de Zeister bestekindustrie) wordt gebruikt, in het water werd ontdekt zijn direct de betreffende waterwinputten ge- sloten. De waterhoeveelheid voor Zeist werd va nuit andere pompsta- tions in de provincie aangevuld. (In 1930 was al uit een rapport van de Gezondheidscommissie bekend dat de bestekindustrie de grond ernstig vervuilde.) In de loop van 2008 presenteerden
Vitens, woningbouwvereniging De Kombinatie en de gemeente Zeist plannen om het terrein van het wa- terwingebied aan de Bergweg open te houden en een parkachtige invul- ling te geven.
De watertoren werd in 1896 op een plaats met weinig bebouwing ge- bouwd met als enige overburen zij
waterleidingbedrijf
die op de begraa fpla ats ter aarde waren besteld. Vlakbij stond molen De Vriendschap. De waterto ren, in neo-renaissancestijl opgetrokken , is 37,50 meter hoog. Voor 1885 waren de watertorens vrij recht en plomp van uiterlijk. Dat kon ni et anders omdat de constructie het met wa- ter gevulde reservoir moes t dragen. De eerste reservoirs waren van een vlakke bodem voorzien . Pas door de uitvindingen va n de Duitse pro- fessor Otto Inrze in 1883 en 1884 was er een materiaalbesparing op de draagconstruct ie van het reservoir mogelijk waardoor de watertorens een slankere, mees tal conische, schacht konden krijgen. Ze kregen daardoor een beetje het uiterlijk van een paddestoel of waterhoofd. Intze had bedacht om het waterreservo ir een naa r binnen bollende bodem te geven en aan de onderzijde enigs- zins taps toe te laten lopen zodat de draagring va n het reservo ir een klei- nere diameter kon hebben. Aange- zien de draagring op de onderbouw
steunde, kon deze ook met een klei- nere diameter toe. Zijn constructie betekende tevens dat de oplegring in het horizontale vlak altijd span- ningsv rij bleef; of het vat nu wel of niet gevuld was, de ring verschoof niet. Bij de eerste vernieuwing in 1883 liet Intze de hele bodem naar binnen bollen, bij het tweede type ui t 1884 bolde de bodem langs de ring naar binnen en vervolgens weer naar buiten als een hangbo- dem. Reden voor de ontwikkeling van dit tweede type was het enorme verli es aan nuttige inhoud en het niet hoeven aanbrengen van verstij- vings ribben in het reservoir. Toch was dit type minder gewild omdat de constructie va n de bodem vr ij ingewikkeld was. Ook de waterto- ren van Zeist heeft een Intze type I reservoir.
De oude ij zeren reservoirs, zoals in de watertoren in Zeist, zijn aan de bovenzijde helemaal open, het dak va n de toren voorkomt het inva llen
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• Ingenieur H.P.N. Halbertsma, expert op waterleidingtechnisch gebied, heeft de toepassing van het Intze-reservoir • • •
• in 1885 in Nederland geïntroduceerd. Halbertsma ontwierp vele waterleidingnetten en de hoofdvorm van waterto- • • rens. De verfraaiing van het torenomhulsel in de vorm van decoraties deed hij ni et altijd zelf, dat li et hij vaak over • • aan plaatselijke architecten. Vele watertorens met een uitkragend deel voor het reservoir zijn va n zijn hand. Hoe •
•
Seijst 2009 111-76
• meer watertorens van dit model kwamen, hoe meer de kritiek op de bizarre vorm groeide. In de arch itectuur werd • • de invloed van de opvatting van de architect Berlage groter. Hij streefde naa r harmonie in een bouwwerk. In L912 • • en 1917 zijn zelfs door het Amsterdamse Architectura et Amicitia prijsvragen uitgeschreven voor het ontwerpen van • : acceptabele watertorens. De toepassing van beton voor zowel reservoir als draagconstructie bood een goede mo- : • gel ijkheid om aan de nieuwe wensen te voldoen. Wie het ontwerp van de Zeister waterleiding en watertoren heeft • • gedaan weten we niet. Volgens overlevering zijn de namen van de architecten van de watertorens van Utrecht, T iel, • : Hilversum en Zeist omstreeks 1965 verloren gegaan bij de overname van de waterleidingbedrijven door 'Waterlei- : • dingbedrijf Midden Nederland ' en de 'NV. Waterleiding Maatschappij Gelde rland'. •
• •
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Voorbeeld : Klik op de tekst voor meer
Organisatie: Gemeentearchief Zeist
laatste wijziging 15-01-2021
1 gedigitaliseerd